Bedrijfsoverdracht aan de kinderen? Emoties en twijfels bij ondernemers

In mijn praktijk kom ik regelmatig ondernemers tegen die voor het besluit staan om hun onderneming over te dragen aan de volgende generatie. Geen eenvoudige opgave. Vaak komen er in die periode namelijk allerhande onverwachte emoties en twijfels naar boven bij de doorgaans zo nuchtere “no-nonsense” ondernemers. Door hier in volledig vertrouwen en eerlijkheid met de ondernemers over te sparren help ik ze tot een meer weloverwogen en duurzaam besluit te komen.

Juist op het moment van overdracht kan ondernemen in een familiebedrijf als extra complex worden ervaren. Zo kan er bijvoorbeeld een conflict ontstaan tussen het realiseren van de belangen van het bedrijf, de aandeelhouder(s) en het familiebelang. Voor je het weet kan dit tot veel frustratie leiden.

Dat emoties bij dit besluitvormingsproces een zeer belangrijke rol spelen kwam naar voren in het onderzoek dat ik hierover deed aan de School of Business and Economics van de Vrije Universiteit. De 10 belangrijkste emotionele thema's die uit dit onderzoek naar voren kwamen waren:

angst voor het zwarte gat/eenzaamheid;
machts- en identiteitsverlies;
legacy/eigen sterfelijkheid;
capaciteiten van de kinderenhet geluk van de kinderen
zorgen om de eigen gezondheid;
de sterke behoefte om van de druk/verantwoordelijkheid af te komen;
niet financieel afhankelijk willen worden van de kinderen;
de zorg voor een ‘eerlijke’ verdeling tussen de kinderen;
de gevoelde verantwoordelijkheid naar eerdere generaties.

Verreweg het belangrijkste emotionele thema voor bijna alle ondernemers was echter het bevorderen van het geluk van de eigen kinderen. Alle andere thema’s waren hier meestal ondergeschikt aan. Alleen de zorgen om de eigen gezondheid (veelal wegens de ervaren grote verantwoordelijkheid en druk) en de nalatenschap kwamen hier enigszins bij in de buurt.

Omdat de bovengenoemde 'zachte' thema's ver boven alle andere ‘harde’ belangen, is het van belang om hier in een zo vroeg mogelijk stadium mee aan de gang te gaan. In 'eerlijke' gesprekken bespreek ik deze emoties met de ondernemer(s), kinderen en overige relevante familieleden. Pas daarna is het tijd om na te denken over voor de meer 'harde' kant van de overdracht, zoals de juridische structuur, aandeelverhoudingen, financiering, onboarding, offboarding, etc..