Bedrijfsoverdracht aan de kinderen? Emoties en twijfels bij no-nonsense ondernemers
Auteurs: Pieter van Os & Tim Theeboom
In onze praktijk komen we regelmatig ondernemers tegen die voor het besluit staan om hun onderneming over te dragen aan de volgende generatie. Vaak komen er in die periode allerhande spanningen, emoties en twijfels naar boven bij de doorgaans no-nonsense ondernemers. Welke rol kunnen wij daar als coaches bij spelen? Hoe kan coaching ondernemers helpen om tot weloverwogen besluiten te komen?
In dit artikel geven we een samenvatting van het onderzoek dat we gedaan hebben aan de School of Business and Economics van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Twee vragen stonden in dit onderzoek centraal: Welke affectieve thema’s zijn zinvol om te adresseren bij ondernemers met een langdurig patroon van twijfel? En op welke wijze kunnen deze thema’s geadresseerd worden bij ondernemers met een uitgesproken persona van nuchterheid, no-nonsense en controle. Het onderzoek bestond uit een literatuurstudie en interviews
met ondernemers en executive coaches.
Familiebedrijf
Het familiebedrijf wordt volgens Tagiurie & Davis (1996) gekenmerkt door een overlap van drie systemen: het familiesysteem, het bedrijfssysteem en het eigendomssysteem (Figuur 1). Deze overlap kan waardevolle
krachten, maar ook valkuilen opleveren, omdat de verschillende systemen tegengestelde uitgangspunten en belangen kunnen hebben.
Dit verklaart ook waarom het ondernemen in een familiebedrijf als complex kan worden ervaren. Zo kan bij overdracht bij de ondernemer een belangenconflict ontstaan tussen het realiseren van een maximale verkoopopbrengst voor externe aandeelhouders en het belang van de eigen kinderen. Volgens Flören en Karssing (2000) wordt door de verstrengeling van familie-, bedrijfs- en eigendomsbelangen de moeilijkheidsgraad van het opvolgingsvraagstuk verveelvoudigd.
Emoties
Dat emoties een belangrijke rol spelen bij besluitvormingsprocessen wordt onder andere onderstreept door Loewenstein en Lerner (2003). Zij wijzen erop dat het nemen van (complexe) beslissingen in de literatuur relatief lang als een voornamelijk rationele aangelegenheid werd gezien. Besluitvorming werd vooral gezien als een kwestie van het vooraf inschatten welke van de mogelijke acties de meest positieve gevolgen opleveren. Inmiddels is dit beeld ingehaald door de wetenschap en weten we dat bewuste en onbewuste emoties vaak enorm belangrijk, dan wel van doorslaggevend belang zijn bij complexe beslissingen...